آیین بازگشائی حوزه های علمیه اگر چه برای همه طلبه ها همراه با شادی و شعف است اما برای طلبه های پایه اول لطف دیگری دارد، نوجوانها و جوانهایی که دارای انگیزه های علمی ومعنوی قوی هستند آنها نه براساس عرف عادی جامعه بلکه با تحقیق حوزه و عالم طلبگی را انتخاب کرده اند ، در این روزگار کسانی را که می توانند برخلاف جریان جامعه حرکت کنند باید ستود، هرکدام از این طلبه ها مدت زمان زیادی را صرف کرده اند و با فکر و مشورت و زدودن تردیدها انتخاب نهایی را انجام داده اند اما این آغاز کار است و راهی پرپیچ و خم و دراز در راه است اما شاید دانستن برخی از نکات برای طلبه های پایه اول خالی از لطف نباشد.
1-آمادگی برای اوج گرفتن: همه طلبه های جدیدالورود به حوزه شرایطی کمابیش یکسان دارند، همه آنها از استعدادی متوسط برای درس خواندن برخوردار هستند، همه آنها می توانند فیلسوف، کلامی، فقیه و.... شوند نکند بعد از سالها از دوستان که الان در یک سطح هستیم عقب بمانیم، از نظر رشد کمالات معنوی همه دارای استعداد هستند نکند برخی با تقوا شوند و ما بمانیم، همه دارای انگیزه قوی هستند نکند بمرور ، انگیزه های ما فروکش کند، خلاصه اینکه همه چیز مهیا است و انتخاب ادامه راه با خودمان، پس باید با تلاش مستمر در راه تهذیب و تحصیل قدم برداریم.
2-پرهیز از افراط و تفریط: سالهای اول طلبگی همراه با افراط وتفریط است بهتر است همه چیز در جای خودش باشد و تعادل برقرار شود برخی بصورت افراطی رو به مسائل اخلاقی می آورند نماز شب طولانی، ذکرهای زبانی و سختگیری های عجیب و غریب که البته با دلزدگی همراه است و ممکن است تبعاتی داشته باشد بهتر است به انجام واجبات و ترک محرمات اهتمام بیشتری شود و در کنار آن برخی مستحبات انجام گیرد. برخی بصورت افراطی درس خواندن را در پیش می گیرند و می خواهند یکساله آیت الله شوند که خستگی زودرس را بدنبال دارد، پس بهتر است عبادت، درس، ورزش در کنار هم مورد توجه قرار گیرد.
3-انتخاب هم حجره ای: حجره مانند خانه انسان است باید با کسی هم حجره بود که از نظر سطح فرهنگ و درس و البته فکر نزدیک هم باشد تا بتوانند با هماهنگی بهتری ادامه مسیر دهند انتخاب درست هم حجره ای در زندگی و آینده یک طلبه نقش بسیار موثری دارد و طلبه می تواند با سکون درونی در حجره ساکن شود. بهتر است در طول روز و شبها در حوزه ماند چرا که تجربه نشان داده است کسانی که همیشه در رفت و آمد بین حوزه و خانه هستند بمرور دچار مشکلاتی در درس و دیگر موارد می شوند.
4- انتخاب هم مباحثه: درسهای اصلی از قبیل صرف و نحو که پایه دروس دیگر هستند حتما باید مورد مباحثه قرار گیرند تا هم مورد فهم دقیق قرار گیرند و هم اینکه ماندگاری بیشتری را در ذهن داشته باشند، طلبه هایی که بحث نمی کنند در پایه های بالاتر به مشکل بر می خورند، هم مباحثه باید در سطح نزدیک به خود طلبه باشد، بالا بودن سطح هم بحث باعث می شود او نقش استاد را برای انسان بازی کند و این اثر مباحثه را از بین می برد و طلبه را ضعیف می کند پایین بودن سطح هم بحث نیز تمام وقت انسان را صرف تفهیم مطلب به او می کند و خود طلبه نمی تواند استفاده ای کند. مباحثه باید کاملا منظم باشد و بهتر است تعداد نفرات سه باشد. طلبه ها بهتر است درسهای هر روز را مرتب بخوانند و از تلمبار شدن درسها جلوگیری کنند چرا که از نظر روانی پایه اول بسیار تعیین کننده است.
5-ارتباط با خانواده: ارتباط و رفت و آمد با خانواده از نظر روحی و روانی بسیار مهم است خصوصا طلبه هایی که سن کمتری دارند از نظر عاطفی نیاز بیشتری به حمایت خانواده دارند از این رو بهتر است رفت و آمد با خانواده بصورت مستمر برقرار باشد، برخی از طلبه ها با ورود به حوزه در رفتار با خانواده افراط کاری هایی را انجام می دهند مثلا به پدر گیر میدهند که مثلا چون خمس نمی دهی پس مال و زندگی شبهه دار است و در خانه غذا و چایی نمی خورند، یا مثلا همه اعضای خانواده را متهم به رعایت نکردن موازین اسلامی می کنند به خواهر خود گیر می دهند به مادر تذکراتی می دهند، اگر چه داشتن دغدغه اصلاح اطرافیان بسیار خوب است اما فهم ناقص از اسلام و عمل بر اساس این فهم پسندیده نیست پس بهتر است حتی اگر اطرافیان اشتباهاتی دارند بمرور و با روش هایی مناسب به آنها گوشزد شود، برخی از طلاب با طلبه شدن رفت و آمد خود را با خویشاوندان کمرنگ یا قطع میکنند که این مساله در آینده و در شان و منزلت اجتماعی طلاب مسائلی را ایجاد می کند که جبران کردن آن سخت است پس بهتر است رفت و آمدها با شیب ملایمی ادامه داشته باشد ضمن آنکه طلبه تافته جدابافته نیست بلکه یکی از آنها است و نباید خود را از آنها جدا کند.
6-دوری از طلبه های بدبین: برخی از طلبه های پایه های بالاتر که معلوم نیست خود چه وضعیتی دارند از عالم و آدم انتقاد می کنند مدیر را متهم به بی تدبیری می کنند و شان و منزلت او را در چشم طلبه های پایه اول پایین میاورند، اساتید را بیسواد نشان می دهند ، همیشه مدرسه خود را با مدارس شهرهای دیگر مقایسه می کنند و مدینه ای فاضله از مدارس دیگر می سازند که نتایج آن، بدبینی طلبه های پایه اول به مدیر و اساتید و درس است و افت تحصیلی را بدنبال دارد، بهتر است طلبه ها با نگاه مثبت و با استفاده از شرایط و امکانات موجود در راه ارتقاء خود بکوشند چرا که در آینده می توانند ادامه دروس را در قم پیگیر باشند. ضمن آنکه باید توجه داشت که بسیاری از طلبه های موفق در سطوح بالا مقدمات را در شهرستانها خوانده اند.
7-دوری از حاشیه ها: برخی از طلبه های پایه اول بمحض ورود به حوزه با نگاه آرمانی می خواهند حوزه و محیط را عوض کنند، اینها بجای درس خواندن وقت خود را با این سوژه های حاشیه ای پر می کنند و از نظر درسی افت می کنند و بعدها می فهمند که نگاه خودشان اشتباه بوده است یا اینکه نگاهی واقعی به مسائل نداشته اند، برخی از طلبه ها هم علاقمند هستند در کارهای فرهنگی و دیگر فعالیتهای حوزه نقشی داشته باشند بهتر است طلبه ها کمتر دنبال این حواشی باشند، باید این دسته از طلبه ها بدانند که بهترین راه اصلاح حوزه این است که خودشان درس بخوانند و تقوا پیشه کنند که تاثیر این کار بهتر از برخی از کارهای به اصطلاح فرهنگی است.
8- واکنشهای اطرافیان: با ورود طلبه به حوزه واکنشها آغاز می شود برخی ها تشویق می کنند مثلا میگویند حتما دروس حوزوی را باید تا آخر خواند ، برخی می گویند مسئولیتش سخت است، برخی نیز بذر ناامیدی می کارند و می گویند بهتر است درس را ادامه بدهی این حکومت رفتنی است، برخی نیز آشنایی چندانی با روحانیت ندارند و با کنجکاوی مسائل را دنبال می کنند، البته برای برخی نیز اسباب خنده درست می شود چرا که می توانند طلبه نوجوان را دست بیندازند و تفریح کنند، واکنشها اگر چه می تواند تاثیری اندک داشته باشد اما برای طلبه ای که مدتها تحقیق کرده و آگاهانه راه خود را انتخاب کرده است این حواشی نمی تواند خدشه ای ایجاد کند.
رضا تاران