درس اخلاق جامعه علميه اميرالمومنين عليه السلام با سخنراني حضرت آيت الله گنجی برگزار شد.
به گزارش سايت جامعه علميه اميرالمومنين عليه السلام، درس اخلاق پنج شنبه 2 بهمن ماه جامعه علميه اميرالمومنين(ع)، با رهنمود های حضرت آيت الله گنجی و با حضور پر شکوه طلاب و اساتید این حوزه مبارکه برگزار شد.
مشروح رهنمود های ایشان به شرح زیر می باشد:
قال اميرالمؤمنين(ع):نبه بالتفكر قلبك وجاف عن الليل جنبك و اتق الله ربك
طلبه نيازمند به دو بال است که هرکدام از اين دو شکسته شود ، طلبه شکست خورده است . نه مي تواند بپرد و نه مي تواند درس پرواز به ديگران بدهد . بال اول ، علم است . طلبه بايد در علوم رسمي ؛ صرف ، نحو ، اصول ، فقه ، کلام ، فهم قرآن و احاديث ، عالم و فهيم باشد .
طلبه اي که آدم خوبي است اما علم ندارد ، بدرد خودش مي خورد يعني فقط مي تواند گليم خودش را از آب بيرون بکشد . در واقع طلبه ي لازم است ، طلبه ي متعدي نيست . بعضي طلبه ها ، طلبه ي متعدي هستند يعني ديگران را نيز مي توانند سير و حرکت بدهند. پس بال اول ، بال علم است که طلبه بايد بصورت عالي درس بخواند.
اما بال دوم از بال اول مهم تر است چرا که به بال اول جهت مي دهد و در صورت نبود بال دوم ، به تعبير امام راحل : علم منهاي بال دوم مي شود شاخ گاو يعني به هرکجا برسد ، شاخ مي زند . علاوه بر اين ، با بال دوم ، علم مصطلح ، تقويت مي شود . با بال دوم ، علومي در درون ما مي جوشد ، اسرار آيات ، اسرار روايات ، اسرار آفرينش و خلقت را مي فهمد . يک سري علوم معنوي و آسماني نصيبش مي شود. آيه ي کريمه مي فرمايد : واتقوالله و يعلمکم الله يعني با تقوا باشيد ، خدا معلمتان مي شود ، چيزهايي يادتان مي دهد . خدا اگر معلم ما شد ، ظاهر قرآن و روايات را به ما ياد نمي دهد بلکه اسرار آيات ، روايات ، آفرينش و بندگي را به ما ياد مي دهد.
بال دوم همان تقواست که از ماده ي وقايه است يعني از چشم ، زبان ، گوش ، حافظه و قلب ، خويشتن باني کنيم . اگر اين دو بال نباشد ، علم انسان در خدمت دنيا ، سياست و اسکناس در مي آيد .
سال اول طلبگي با شيخ عبدالکريم حامد ؛ شاگرد برجسته ي شيخ رجبعلي خياط آشنا شدم. ايشان روايتي از امام صادق(سلام الله عليه) ذکر کردند که حضرت فرمود:در سگ ده خصلت زيبا وجود دارد سزاوار است مومن اين ده ويژگي را داشته باشد . يک ويژگي اش اين است : دم درب خانه ي صاحبخانه مي نشيند ، مواظب است بيگانه اي وارد خانه نشود. اگر بيگانه است ، سروصدا مي کند . ايشان فرمود : مومن دم درب خانه ي دلش مي نشيند ، بيگانه را راه نمي دهد ، اين معناي تقواست . دم دروازه ي دل ، چشم ، گوش و ذهن بنشيند و اجازه ندهد افکار شيطاني از هر دري وارد شود.
بايد تمرين کنيم ، اگر تمرين کرديم ، علممان مي شود پر برکت و جهت دار و در آخر مويد به امور باطني و دروني . خدا قول داده است و فرموده است : شما اين بال را رعايت کنيد، آب زلال و فراوان از آسمان برايتان مي بارانيم أَنْ لَوِ اسْتَقامُوا عَلَى الطَّريقَةِ لَأَسْقَيْناهُمْ ماءً غَدَقا اگر مردم در مسير ولايت ، استقامت مي ورزيدند ، علم پر سود و فراوان به آنها مي داديم . مسير ولايت همان معرفت و تبعيت از اهل بيت(عليهم السلام) است. اگر تقوا آمد ، علم آسماني هم مي آيد.
تو که ناخوانده اي علم سماوات / تو که نابرده اي ره در خرابات / تو که سود و زيان خود نزوني/به ياران کي رسي هيهات هيهات
اگر رعايت و استقامت آمد ، علم زلال لدني را به او مي دهيم . اين علم زلال ، جهت مي دهد به علم بيروني و آن را حفظ مي کند و برکت به او عنايت مي کند. مرحوم دکتر احسان از شاگردان بزرگان بود . ايشان مثال مي زد و مي گفت : چاه بايد خودش آب داشته باشد ، سفره بايد خودش نان داشته باشد . تا کي آدم ، چشمش به در باشد که نان مي آورند يا خير؟ انسان بايد درونش آب و نان داشته باشد . اين آب و نان با تقوا ايجاد مي شود . آن وقت علم بروني هم اثر دارد و کار خودش را انجام مي دهد.
چرا بعضي ها عالم هستند اما عالم بي جهت . علمشان در خدمت دنياست نه در خدمت خدا؟ دليلش اين است که بال دوم را نداشته اند . اگر بال تقوا بيايد ، علم مصطلح جواب مي دهد. مرحوم شيخ بهايي مي گويد : علم رسمي سر به سر قيل است و قال/ نه از آن کيفيتي حاصل نه حال .اما اگر تقوا باشد ، علم اصطلاحي مي شود حيل و حال. ايها الطلاب ما في المدرسه/کل ما حصلتموه وسوسه/ذکرکم إن کان في غيرالحبيب/ ما لکم في النشأٱ الاخري نصيب يعني آن کس را که نبود حب يار/بهر او پالان و افساري بيار . اگر بال دوم نباشد ، احتياج به پالان و افسار دارد نه لباس مقدس چرا که قرآن مي فرمايد: اولئک کالانعام بل هم اضل اولئک هم الغافلون .
شخصي از محضر آيت الله بهاءالديني سوال کردند : آقا ! ما مي خواهيم يک کتاب عرفاني مباحثه بگذاريم ، چه کتابي خوب است ؟ آيت الله بهاءالديني جواب دادند : راه و روش انبياء حکمت عملي بود نه حکمت نظري . شما راه انبياء را برويد به حقيقت حکمت نظري مي رسيد . با خويشتن باني به حکمت عملي و نظري مي رسيم.
مرحوم علامه طباطبايي بيان جالبي در تفسير الميزان در ارتباط با آيه ي واتقوالله و يعلمکم الله دارند :يعني همين الان يک گناه را کنار بگذار ، خدا بلافاصله مي شود معلم شما. به محض رعايت حريم الهي ، خدا يک چيز به انسان ياد مي دهد . تعليم الهي درون تقواي الهي است آنان که گناه نکردند بلافاصله خدا معلمشان شد.
تقوا را رعايت کنيد تا خدا معلمتان شود در اين صورت به انسان چه چيزي ياد مي دهد ؟ الرحمن ، علم القرآن . خدا اگر معلم شد ، قرآن را ياد مي دهد که در آن احکام ، عقائد، اخلاق و سبک زندگي وجود دارد. هم قرآن صامت را ياد مي دهد و هم قرآن ناطق را .
يک طلبه علاوه بر اين دو بال ، بايد جدي هم باشد يعني با چرت و تنبلي نمي شود به جايي رسيد . مرحوم شيخ عبدالکريم حامد مي فرمود : زمانهاي قديم آدمهاي بيکار منجم مي شدند ، زمان ما آدمهاي بيکار ، عارف مي شوند .