بسمه تعالی
درس اخلاق حوزه علمیه جامعه امیرالمومنین (ع)، با سخنرانی استاد برجسته حوزه علمیه قم، حضرت حجت الاسلام و المسلمین صفایی بوشهری و با حضور پر شکوه طلاب و اساتید این حوزه مبارکه برگزار گردید.
مشروح رهنمود های ایشان به شرح زیر می باشد:
خوشحال هستم که خداوند به من این توفیق را داد که دوباره در جمع شما عزیزان شرف حضور پیدا کنم. جلسه قبل در باره ذاتی طلبه بحث کردیم که دو چیز است: تقوا و اخلاص. عرض کردیم بر اساس فرمایش امام صادق(ع)، طلبه که طلبه شد باید سه کار را انجام دهد؛ مَنْ تَعَلَّمَ الْعِلْمَ وَ عَمِلَ بِهِ وَ عَلَّمَ لِلَّهِ[1]. اولاً همه کار باید برای خدا باشد و اخلاص داشته باشد. برخی برای خودشان طلبه هستند و طلبگیشان توهمی است. انسان باید پا روی خود و خودیت بگذارد تا به خدا برسد. لذا فرمود: من تعلم لله، برای خدا درس بخوان، برای خدا کار کن و به چیز دیگری کار نداشته باش. ثانیاً عمل به علم طلبگی کند. باید بندگی بیاموزد و طلبگی به یک معنا یعنی بندگی کردن و خالق را تبلیغ کردن و إلّا دچار اشکال میشویم و إلّا انسان کج میرود. اهل علم است ولی از راه راست کج است. هر شب باید ببینید که در راه کج هستید و یا در راه راست. اگر انسان بُعد لله را ضعیف کند و خود را ببیند کج فهم میشود و در این راه باید با کوشش به جایی رسید که غیر خدا را ندید. لذا از همین پایه اول باید توحید را قوی کرد، کسی در 40 سالگی عارف نمیشود و اگر هم باشد خود را از پایه اول قوی کردهاست. ممکن است خدا را خوب درس بدهد و اعتقادات را خوب درس بدهد ولی نفهمیده خدایی هست.
سوم اینکه؛ تعلیم و علم و منبر و حرف و ... باید برای خدا باشد. در حوزه جایی برای "مَن" گفتن، نیست و این رنج و کار میخواهد. بدن طلبه روی زمین است ولی روحش آسمانی است. اهل علم از اهل زمین نمیباشند. مردم به عالم مهذب محتاجاند و از شما خواهش میکنم که درس اخلاق ندهید و درس تَخَلُّق را بدهید. اگر طلبه با سکوتش، اوباش را توبه داد طلبه میشود. علیکم به مانوس بودن با قرآن، طلبه باید بشود قرآن مُجسَّم و مردم قرآن را میبینند که راه میرود، عمل به قرآن خالصانه باشد. وقتی میروید شهر، شهر زده نشوید، مردم باید بوی پیامبر, را از شما استشمام کنند. هر روز بنشینید درباره خدا و امام زمانأ فکر کنید و با معرفۀ الله و طاعۀ الله با امام زمان رابطه برقرار کنید و هر چه بدون این کارها بگذرد شما پوچ میشوید. باید با اهل بیت ارتباط عملی داشته باشید.
امیرالمؤمنین} میفرمایند: العلم أربع کلمات [2]، حضرت بر روی باطن علم دست میگذارد. چقدر به خدا محتاجی؟ مرحوم آیتالله خوشوقت میفرمود خداوند متعال چندان که غنی است، ما محتاجیم و ما سر تا پا احتیاج داریم به خدا. چه قدر میتوانی در جهنم بمانی؟ هرچه میخواهی گناه کن! چه قدر در این دنیا هستی که داری گناه میکنی و این که چقدر در قیامت هستی و آخرت چند روز است.
«يا أَيُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَراءُ إِلَى اللَّهِ وَ اللَّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَميدُ »[3] کل انسان فقر محض است و نه فقیر، انسان آب دهانش را هم نمیتواند نگه دارد و حال جرئت داری بیا و خودت را تبلیغ کن و چه کسی نَفَس کشیدن یادت داده و چه کسی آب دهانت را نگه میدارد وای بر من اگر خدا را با خودم عوض کنم. اینها برای این است که طلبه درد عشق خدا را ندارد. اگر گناه نکنی به جایی میرسی که وقتی ایاک نعبد را میخوانی غش میکنی.
قبل از نماز 100 بار ذکر لا اله الا الله را با توجه بگو. عارف 100 بار در نماز میمیرد و زنده میشود ولی بنده نماز میخوانم و صدای نان خشکی را از 40 متری میفهمم، این نماز نیست. هر ثانیه و هر شب بینیند که چه قدر نَفَس دارید و چه قدر محتاج خدا هستید.
مگر عاشق میخوابد و دروغ میگوید، کسی که میگوید دوستت دارم و تا لنگ ظهر میخوابد و نسبت به نماز غفلت میکند، عاشق نیست. امام حسین} در عاشورا بر روی چه چیزی دست گذاشت: فرمودند: فَإِنَّهُ يَعْلَمُ أَنِّي أُحِبُ الصَّلَاةَ لَهُ وَ تِلَاوَةَ كِتَابِهِ وَ کَثْرَةَ الدُّعاءِ وَالْاِسْتِغْفارِ [4] در دل هر طلبهای باید اینها باشد.
آسیبهای طلبه چند چیز است: مِن هوًی قد غَلَبَنی[5] نگذار جای من با ارازل و اوباش عوض شود. در دنیا باش و رفیق دنیا نباش. پس چه قدر می توانی در آتش جهنم بمانی و همان قدر گناه کن. گناه طلبه این است که از 15 تا حرف مباح بشود 20 تا. اگر نماز اول وقت و نماز شب قضا شد، این برای طلبه گناه است. کسانی که میگویند که ما استاد اخلاق میخواهیم. استاد اخلاق میت میخواهد، اگر چیزی گفت باید بگویی چشم. کار اخلاق زحمت می خواهد.
شخصی به نام قیس نزد حضرت رسول, آمد و درخواست نصیحتی کرد. حضرت فرمودند: وقتی میمیری ناگزیر با کسی انیس هستی، اگر کریم باشد کرامتت میبخشد و اگر لعین باشد، تو را ملعون میکند و آن عمل توست و در تمام قیامت با تو هست و رهایت نخواهد کرد.
والسلام علیکم ورحمۀ الله برکاتۀ
[1]. « قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام: مَنْ تَعَلَّمَ الْعِلْمَ وَ عَمِلَ بِهِ وَ عَلَّمَ لِلَّهِ، دُعِيَ فِي مَلَكُوتِ السَّمَاوَاتِ عَظِيما » الكافي (ط-دارالحديث) باب ثواب العالم و المتعلم ج1: ص:82 (روایت های مشابه با این روایت بسیار است.)
.[2] « سُئِل أَميرُالمُؤمِنينَ علیه السلام عَنِ العِلْمِ، فَقالَ: أَربَعُ كَلِماتٍ: أَنْ تَعْبُدَ اللهَ بِقَدْرِ حاجَتِكَ إلَيْهِ، وَ أَنْ تَعْصِيَهُ بِقَدْرِ صَبْرِكَ عَلَى النَّارِ، وَ أَنْ تَعْمَلَ لِدُنْياكَ بِقَدْرِ عُمُرِكَ فيها، وَ أَنْ تَعْمَلَ لآِخِرَتِكَ بِقَدْرِ بَقائِكَ فيها.» مجموعه ورام، ج: 2 ص: 37
.[3] سوره مبارکه فاطر - آیه 15
.[4] بحارالأنوار ج :44 ص :391
[5]. «بِكَ يَا اللَّهُ مِنْ هَوًى قَدْ غَلَبَنِي وَ مِنْ عَدُوٍّ قَدِ اسْتَكْلَبَ عَلَيَّ وَ مِنْ دُنْيَا قَدْ تَزَيَّنَتْ لِي وَ مِنْ نَفْسٍ أَمَّارَةٍ بِالسُّوءِ إِلَّا ما رَحِمَ رَبِّي» مصباح المتهجد و سلاح المتعبد ج:1 ص : 138